Otizm’de Sporun Yeri Var mı?…

Son bir kaç yıldır Otizm ve benzeri problemlerde spor’un yeri çok tartışılır ve gündemde çokca yer alır oldu. Ben de bu konuda bir yazı yayınlamadan önce işin uzmanından bir görüş almaya karar verdim.Kendi araştırma sonuçlarımı da işin içine sokmayı düşünüyordum. Ama baktım Erdal Bey gayet güzel bir makale hazırlamış dokunmaya kıyamadım…

Atamız’ın ‘’ Sağlıklı beyin sağlıklı vücutta bulunur.’’ sözünü unutmayalım….

Biliyorum çoğumuz çocuklarımız için haftada 2 saatten fazla eğitime bile fırsat yaratamıyor, büyük mücadeleler veriyoruz. Sporu sadece maddi imkanları yeterli kişilerin yararlandığı bir uygulama olarak görüyor çoğumuz belki de….

Ama yararlarını bilirsek yetkililerden talep etmesini de düşünebiliriz. Biraz da bu bakış açısı ile bakalım diyorum.

Her konuda olduğu gibi bu yazıyı okurken de ön yargılarımızdan arınmalı ve kendimize sağlıklı sonuçlar çıkarmasını bilmeliyiz diyorum  Serpilce…

Hadi öyleyse ne duruyorsunuz okumaya başlayalım….

Serpilgül Vural

Beden Eğitimi (Hareket Eğitimi) nedir?

Antik çağın ünlü düşünürü Platon’a göre “zihinsel eğitim ve bedensel yetilerini en güzel şekilde bağllayan ve onları en ölçülü şekilde ruhun hizmetine sokan tam eğitilmiş ve uyum sağlamış insandır”düşüncesi bu günde etkinliğini ve geçerliliğini korumaktadır.
Çağımızın ünlü pedogoglarından Dr.Karl Gaulhofer” Bedensel Eğitim beden yolu ile ile genel eğitimdir. beden, bu eğitimin etkinlik yapılan yeridir. Amaç ise insanın tümlüğüdür” demektedir.

“Beden eğitimi, uygulama, oyun, spor, atletizm, su sporu, cimnastik ve dans kullanımlarını ve anlamlarını araştırmaya bunların bireyler ve gruplar üzerindeki etkilerini anlamaya çalışmak akademik bir disiplindir.”
“Bireyin hareket gereksinimini karşılamak, bireyi bedensel ,psikolojik ve sosyolojik açıdan sağlıklı kılmak için yapılan tüm etkinlikleri kapsamaktadır.

“İnsanın toplum kuralların uygun olarak yaşaması , birbirleriyle olan ilişkilerinin iyi örneğini verebilmesi, yardım sever, insan haklarına saygılı, dürüst davranması, zeki, ruhsal ve bedensel yapı itibariyle sağlıklı olmasıyla bağlantılıdır. Beden eğitimi, insanın sosyalleşebilmesi ve kişiliğini bulup doğru bir çizgi üzerinde yol almasnda büyük rol oynar. Kısacası beden eğitimi bireyin beden sağlığını, ruh sağlığını, beden becerilerini geliştirmeye yönelik, gerektiğinde çevresel koşullara ve katılımcıların özelliklerine göre değiştirilebilen esnek kurallara dayalı oyuna, cimnastiğe,spora dönük alıştırma ve çalışmaların tümünü kapsayan geniş tabanlı bir etkinliktir.”

Beden Eğitiminin Faydaları
*Sağlığa destek: Beden eğitimi, etkinliklere katılımı ile çocuğun bedensel formunu ve iskelet sistemini geliştirir.

*Aktif yaşam tarzı: Çocuk beden eğitimi etkinliklerine katılarak mutlu bir çocuk olabilir.Aynı zamanda bireysel sorumluluğu gelişir.
*Pozitif Etkileşim: Beden eğitimi, ortak ve kurallara uygun oyun becerilerini destekleyen doğal bir öğrenme ortamı sağlar. hareket eğitimi etkinlikleri ile çocukların birbiriyle iletişim kurma becerisi gelişir.
*Kendine güven ve kendini gerçekleştirme: Beden eğitimi etkinlikleri ile çocuklara kendine değer verme duygusu aşılanır.
*Akademik başarı: Beden eğitimi “aktif beden , aktif beyin”ilkesini benimser.

Sporla Amaçlanan:

Bireylerin,’’sporla yaşam’’ düsturu ile;

• Sporu yaşam biçimi haline dönüştürmek
• Bireyin birine bağımlı yaşaması değil, yaşam koşullarına alışmış, yaşam becerilerini ve yeteneklerini kullanan birey olarak yaşamasını sağlamak.
• Temel spor becerilerin doğru tekniklerini öğreterek, özel spor becerileri kazanmasını sağlamak. *Böylece becerileri zevk alarak yapmasını sağlamak.
• Spor çalışmaları ile büyümesinde, olgunlaşmasında, sosyalleşmesinde  önemli rol oynamak.
• Spor çalışmaları ile fiziksel, zihinsel ve ruhsal gelişimin sağlanması.
• Öz güven oluşumu.
• Spor okulları ile yardımlaşma, paylaşma duygularının gelişmesi ve yaş gurubu öğrenciler ile kaynaşması

Neden Beden Eğitimi ve Spor?

Beden eğitimi ve Spor büyüme çağındaki çocuklar için hem bedensel sağlık ve fiziksel gelişme yönünden , hem de iyi bir kişilik oluşması ve ruh sağlığı bakımından yararlı ve gereklidir.

Çocuk açısından spor fiziksel gelişimin yanı sıra sosyal açıdan da önemlidir. Çocuk spor yoluyla, çevresini tanır, iletişim kurar, kendine olan öz güveni artar, toplum içerisindeki sahip olduğu yerini sağlamlaştırır. Psikolojik açıdan ise, kendini kontrol etmeyi, bir konuda konsantre olabilmeyi, iradesini kullanabilmeyi, başarıya güdülenebilmeyi öğrenir.

•    Şüphesiz insan bilişsel gelişimlerini fizik matematik edebiyat gibi farklı alanlarda sağlayabilir.
•    Şüphesiz insan ruhî gelişimini de müzik, resim vb. alanlarda yapacağı sanatsal etkinliklerle de değerlendirebilir.
•    Ancak hayatı yaşayarak devam ettirilir ve bu devamlılıkların temelinde sürekli olarak hareket vardır.
•    Ve hareket eğitimini sadece BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR  uygulamaları verir.

Yaptığımız çalışmaların amaç ve sonuçları:                 

Organik gelişim
Anatomik gelişim
Endokrin sisteminin düzenlenmesi
Yaşam disiplini
Hiperaktifliğin düzenlenmesi
Beslenme alışkanlığının oluşturulması
Uykunun düzenlenmesi
Öz güvenin sağlanması
Spor yoluyla ile Sosyalleşme,paylaşma duygusunun gelişmesi
Koordinatif becerilerin kazandırılması

Özel Becerilerin kazandırılması
Hypokinetic rahatsızlığının engellenmesi(azalmış vücut hareketleri)

Egzersizin Beyin Hücrelerine Etkisi

•    Illinois Üniversitesi Sinirbilim ve Kinesiyoloji Bölümü’nden Charles Hillman ‘ın egzersiz-beyin gücü ilişkisini ortaya çıkartmak amacıyla ilköğretim kurumlarından 259 öğrencinin katılımı ile yaptığı araştırma, egzersizin beyni nasıl etkilediğini ortaya koydu. Diğer öğrencilere göre beden eğitimi derslerine daha fazla zaman ayıran denekler, sosyo ekonomik statülerinden bağımsız olarak, matematik ve okuma derslerinde daha üstün bir performans sergilediler.

•    Daha fazla kan, daha fazla oksijen anlamına geldiği için egzersiz yapan bir kişinin beyin hücreleri daha iyi beslenir. Onlarca yıldır atletik vücut ile zihinsel güç arasında bilimin bulduğu tek bağlantı buydu. Şimdi, beyin tarama cihazları ve biyokimya alanındaki gelişmelerden yararlanan bilim adamları, egzersizin beyinde yarattığı etkileri daha derinlemesine araştırabiliyorlar. Egzersizin etkisi önce kaslarda kendini gösterir. İki veya dört başlı bir kasın her kasılması ve gevşemesinde, IGF adı verilen bir proteinin de aralarında bulunduğu kimyasal maddeler salgılanır. Bu maddeler kan ile birlikte yol alır ve sonunda beyne ulaşır. IGF, beyinde, vücudun “nörotransmiter fabrikasındaki ustabaşı” gibi çalışır.

•    Bu protein, başka kimyasal maddelerin üretilmesi için emirler yağdırır. Bu maddelerden biri de beyinde üretilen BDNF’dir (Brain Derived Neurotrophic Factor). “Spark: The Revolutionary New Science of Exercise and the Brain- Egzersiz ve beynin devrim yaratan yeni bilimi ” isimli kitabın yazarı Ratey, “Mucize” olarak değerlendirdiği bu molekülün daha üst düşüncelere varan faaliyetleri tetiklediğini belirtiyor.

•    Düzenli egzersiz yardımıyla vücut, BDNF düzeyini geliştirir ve bunun sonucunda beynin sinir hücrelerinde dallanmalar başlar. Böylece birbirleriyle birleşen yeni yollar haberleşme alt yapısını geliştirir.. Öğrenme olgusunun altında yatan bu süreçtir.
•    Beyin hücreleri arasındaki tüm birleşme noktaları, ileride kullanılmak üzere bir kenarda tutulan yeni yetenek veya bilgilerdir. Bu süreçte çok önemli bir rol oynayan BDNF’nin miktarı çok ise, beynin kapasitesi de o kadar genişler. UCLA’dan sinirbilimci Fernando Gomez-Pinilla , BDNF’nin az olması durumunda beynin yeni bilgilere kendisini kapattığını söylüyor.
Beyin kaynaklı nörotrofik faktör BDNF

Georgia Üniversitesi’nden spor bilimleri Prof. Phil Tomporowski;
“Çocuklarda, yetişkinlerde olduğu gibi egzersizden en fazla yararı hipokampus sağlar. Hiperaktif çocukların ebeveynleri bunun farkındadır. Pek çok vakada ilaç yerine çocukların yoğun spor yapması önerilir.”

Yoğun bir spor çocukların beyinlerinde kalıcı etki yaratır.
Fiziksel aktivite, tüm insanlar için sağlıklı yasam sitilinin önemli bir parçasıdır. Fakat bu durum otistik spektrum bozukluğu tanısı olan bireylerin de içinde bulunduğu tüm engelli bireylerde sıkça göz ardı edilmiş bir konudur.

Fiziksel aktiviteye katılımları, yinelenen davranışlarda azalma, uygun tepkileri arttırma, sosyal etkileşim potansiyeli sağlama gibi yararları gösterilmesine rağmen otistik spektrum bozukluğu olan bireylerin motor fonksiyonları ihmal edilmiş bir alandır .

Fiziksel aktivite, otizmli çocukların gün içerisindeki programlarına yerleştirilmelidir. Özellikle, yüksek tempolu egzersizler sonrası (jogging), davranışlarda azalma tespit edilirken, tempolu olmayan egzersizlerin, tekrarlayıcı  davranışların (stereotip) miktarında değişiklik yaratmadığı yapılan araştırmalarda belirtilmektedir

Amacımız ; Otizmli bireylere yönelik olarak verilen beden eğitimi ve spor uygulamaları ile otistik bireylerde gelişim alanlarında karşılaşılan eksikliklerin tamamlanarak; otistik bireylerin sosyal hayatta var olabilmelerinin sağlanması olmalıdır.

DOLAYISI İLE OTİZMLİ BİREYLER DE YAŞAMLARINI DEVAM ETTİRMEK İÇİN HAREKET ETMEK ZORUNDADIRLAR.

O HALDE!!!

OTİZMLİ  BİREYLERİN DE DOĞRU HAREKET EĞİTİMİNE HER İNSAN GİBİ İHTİYAÇLARI VARDIR.

VE OTİZMLİ BİREY;

•    SAĞLIKLI BİR İNSANIN HAZLARINA SAHİP OLARAK İNSANLARDAN RAHATSIZLIK DUYMADAN YAŞAMAK İSTER.
•    FİKİRLERİNİ VE DUYGULARINI GELİŞİMLERİ DOĞRULTUSUNDA DA YAKIN ÇEVRESİ İLE PAYLAŞMAK İSTER.

Beden eğitimi ve spor aktivitelerinin etkileri sonucunda olumlu sonuçların ve amaçların elde edilmesi kaçınılmazdır.

Erdal Ateş (Beden Eğitimi Öğretmeni ve  Otizmle Yaşam Koçu)