Organizmadaki her hücre, doku ve organın kaynağı olan kök hücreler; biz yaşlanırken bozulan, yorulan, hasarlanan ya da hastalanan dokuları yenilerler. Kök hücreler kendilerini yenileme yeteneğine ve organizmanın bir çok farklı hücresine dönüşebilme özelliğine sahiptirler.
2000’li yıllar sonrasında kök hücre tedavisi yapılan araştırmaların ivme kazanması ile üzerinde en çok tartışılan, konuşulan konulardan biri haline gelmiştir.
Kök hücre tedavisinin nörogelişimsel sorunlarda kulanımı ise çok yeni bir yaklaşımdır.
Metobolizmayı, bağışıklık sistemini etkileyen hasar görmüş hücrelerin ve dokuların kök hücre vasıtasıyla yenilenip, fonksiyona daha iyi katılmasını sağlama pirensibine dayanmaktadır.
Otizm tedavisinde de kullanılmaya başlanan kök hücreler tüm vücut organları /sistemleri ve her şeyden önce beyin fonksiyonlarını iyileştirmeyi hedeflemektedir.
Teoriye göre otizmli beyinde hafıza, konsantrasyon, dikkat, konuşma vb alanlarda sıkıntılar olduğu bilinmektedir. Kök hücre tedavisi beyne kan ve oksijen akışını (gelişmiş perfüzyon) artırır, hasarlı nöronu değiştirir ve yeni damarların oluşumunu uyarır. Bu süreç beynin beyaz ve gri cevherinde restorasyonla sonuçlanır .
Mezenkimal kök hücrelerinin bağışıklık sistemini geliştirerek inflamasyonu sonlandırabildiği bazı vakalarda gösterilmiştir. Kök hücreler temporal lob ve beynin diğer bölgelerindeki kan akışını hızlandırır, böylece hipoksik dokuda yeni hücre oluşumuna yardımcı olurlar.
Ancak Kök hücre tedavisi Otizm de deneysel çalışmadan öteye gidememiştir.Henüz yüz güldürücü sonuçlar alma oranı oldukça düşüktür. Bunda her otizmli bireyin birbirinden farklı sorunlara sahip olması ve genetik alt yapılarının farklılığı etken olmalı diye düşünüyorum.
Kök hücre tedavisinde kök hücre içeriği 3 farklı şekilde temin edilebilmektedir.
· Embriyonik kök hücreler
· Fetal kök hücrel
· Erişkin kök hücreler
Fetal kök hücre: Embriyo döllenmeyi takiben yaklaşık 7-8 haftalık iken “fetüs” gelişimin 4-5. haftasında embriyonik germ hücreleri yumurtalık ve testislerde yumurta ve sperm oluşumunu sağlarlar. İzolasyon ve kültür sonrası bu germ hücrelerinin blastosit hücre kümesi içindeki hücrelerden elde edilen kök hücrelerlerdir.
Bununla birlikte bazı çalışmalarda saptanan kanıtlar embriyonik germ hücrelerinin farklı hücre tiplerine dönüşebilme yeteneklerinin daha sınırlı olabileceği de gösterilmiştir.
Embriyonik kök hücre: Döllenmenin ardından “zigot” dediğimiz iki hücreli oluşumdan embriyonik kök hücreler gelişmektedir. Döllenmeden sonra yaklaşık 5 gün içerisinde yaklaşık 150 hücreli “blastosit” denen içi boş bir küre meydana gelir .İçinde 2 tip hücre bulumaktadır.
-trofoblast
-merkezde bulunan hücre kümesi.
Merkezdeki hücre kümesi bir araya gelip embriyonik kök hücreyi meydana getirirler. Embriyonik kök hücreler de tüm yetişkin hücre tiplerine dönüşebilme yeteneğne sahiptirler.
Erişkin kök hücre:.Doğumdan sonra insan ya da hayvanlarda gelişen dokularda bulunurlar. Bu hücreler en uygun kemik iliğinden elde edilirler. Kemik iliği genelde üst kalça kemiğinin arkasındaki kemik bölümünden alınır. Kemik iliğinde;
-hematopoetik kök hücreler: kanı oluştururlar.
-endotelyal kök hücreler : vasküler sistemi(arterler ve venler) oluştururlar.
-mezenkimal kök hücreleri : kemik, kıkırdak, kas, yağ ve fibroblastları oluştururlar.
Gibi farklı tipte kök hücreler yer alır.
Son dönemde kök hücrelerin birbirine dönüşebilme özelliği hakkında, bazı kök hücrelerin gelecekte şu an var olandan daha fazla hücre biçimlendirme özelliğine sahip olabileceği öne sürülmektedir. Sadece kanı şekillendirme özelliği bilinen kemik iliğindeki erişkin kök hücrelerin hasar görmüş karaciğer, böbrek, kalp, akciğer ve diğer organların yenilenmesine de katkı sağlayabileceğini bize göstermektedir.
Ancak bu konu da daha yeterince çalışma ve açıklık olmadığından bilim adamları ve aileler temkinli olmak durumundadırlar.
Kemik iliği ve mezenkimal kök hücreler dışında da erişkin kök hücre kaynakları vardır.
Göbek kordon kanı: Erişkin kök hücreler yeni doğanın göbek kordonu gibi kaynaklardan da sağlanabilir. Göbek kordonu beyin ve kemik iliğindeki benzer erişkin dokulara kıyasla daha kolay ulaşılabilir ve çoğalma potansiyeli daha yüksek bir kök hücre kaynağıdır.
Bebek dişi: Göbek kordon kanından ya da bebek dişinin altındaki etsi yapıdan alınan kök hücreler erişkinlerden elde edilen hücrelerden daha genç kök hücrelerdir. Kültür ortamında birçok erişkin hücreden daha fazla çoğalma yeteneğine sahip olan bu hücreler farklı dokuları meydana getirme özelliğine sahiptirler. Farklı hücre tipleri oluşturmadaki potansiyelleri kapsamlı şekilde araştırılmaktadır.
Yağ hücreleri: Birçok merkezde yağ alma operasyonlarında elde edilen materyalden kök hücreler izole edilebilmektedir ve gerektiğinde kullanılmak üzere saklanmaktadırlar.
Öncelikli olarak kök hücre tedavisinde aşılması gereken engellerden biri çok çeşitli sayıda hücreyi içeren erişkin dokudaki kök hücrelerin tanımlanmasındaki zorluktur. Erişkin dokuda ender sayıda bulunan doğru kök hücre çeşidini saptamak için dikkatli ve özenli bir araştırma gerektirmektedir.
Genel olarak, embriyonik ve fetal kök hücrelerin erişkin kök hücrelerden daha kullanılabilir olduğu düşünülmektedir. Bununla birlikte, bilim adamları embriyonik kök hücrelerin özellikli hücrelere farklılaşması amacıyla gereken ortamı oluşturmak için çalışmaya devam etmektedirler.
Embriyonik kök hücreler çok hızlı çoğalmakla birlikte bilim adamları bunların özellikli hücre olarak tamamen farklılaşması konusunda çok dikkatli olmak durumundadırlar. Zira kalıcı embriyonik kök hücreler kontrolsüz çoğalabilir ve tümör oluşumuna neden olabilir korkusu hakimdir..
Ayrıca bu hücrelerin özellikli hücreler halinde farklılaşmasına neden olacak doğru koşulların oluşturulması gerekmektedir. Bu da çok fazla sayıda deneyin yapılması ile mümkündür.
Hücreler, hastanın kendi doku ve organları ile bütünleşmek ve vücudun doğal hücrelerinin ahengini işlevsel tutmayı öğrenmek zorundadır. Hasarlı beyin için hastaya enjekte edilen nöronlar beyin hücrelerinin karışık ağ yapısını ve bağlantılarını gerektiği gibi yeniden düzenlemek zorundadır.
Bazı Kök HücreTipleri Diğerlerinden Daha mı Avantajlıdır?
Bazı bilim adamları özel hücre tipleri ve özel doku ve organların nasıl oluştuğunu öğrenmek ve gelişim(oluşum) sürecini daha iyi anlamak için kök hücreleri incelerler. Bu sayede çeşitli hastalıklara yol açan hücrelerde neler olup bittiğini anlamak mümkün olabilmektedir.
Farelerin kullanıldığı çalışmalardan elde edilen bilgiler sonucu farelerin embriyonik kök hücrelerinin erişkin farenin her dokusuna fayda sağladığı gözlenmektedir. Bilim adamları şimdi insan embriyonik kök hücre dizisinin doku onarımında başarılı potansiyellerini erişkin kök hücrelerle karşılaştırmaya çalışmaktadırlar.
Kök hücrelerde en umut verici konu farklı fonksiyonel erişkin hücre tiplerine dönüşebilme yetenekleri ve çok sayıda hastalığın tedavisinde hücre replasmanı için potansiyel kaynak olarak hizmet vermesidir.
Böylece, doku dejenerasyonu olan her hastalık kök hücre tedavisi için (Parkinson ve Alzheimer hastalığı, omur ilik hasarı, felç yanık, kalp hastalığı, Tip 1 diyabet, osteoartrit, romatoid artrit, kas distrofisi ve karaciğer hastalığı) potansiyel aday olabilmektedir.
Buna ek olarak gözden alınan kök hücreler ile yapılan retinal rejenerasyon, hasarlı yada hastalıklı gözlerin olası tedavisinde öncü olabilir ve bir gün körlük tedavi edilebilir. Saç kök hücreleri de alınabilir ve saç hücresi rejenerasyonu ile saç kaybı olan insanlara yardım edilebilir.
Son günlerde erişkin kök hücrelerin kullanımıyla ilgili yeni olasılıklar ortaya çıkmakta, araştırmalar kişinin kendi hücrelerinin kan kadar farklı doku çeşitlerinde (beyin, kas, böbrek, karaciğer, pankreas) özellikli hücre çoğaltılabildiğini ortaya koydukça kendi kök hücrelerimizi vücut dışında çoğaltıp vücuda tekrar geri vererek tedavide kullanabilme ihtimalimiz yüksek görünmektedir.
İnsan kordon kanı, nöral kök hücreler ve insan embriyonik kök hücre bankaları çeşitli ülkelerde kurulmuştur ve sayıları hızla artmaktadır. Kordon kanı tıpkı kemik iliği gibi kök hücre naklinde genetik ve kazanılmış hastalıkların tedavisinde hematopoetik kök hücre kaynağı olarak saklanmaktadır.
Düşük yapılmış fetüsten elde edilen nöral kök hücreleri beynin spesifik hastalıklarının potansiyel tedavisi için bankalarda saklanmaktadır. Embriyonik kök hücre bankaları da kısıtlı sayıda da olsa devlet kontrolünde embriyonik hücre saklamaktadırlar.
Kök hücre bankacılığında kök hücre saklama aşamasına gelmeden önce, örnek ile ilgili kalite kontrol prosedürlerinin sağlanması: kromozomal anomali, kök hücrelerin dondurulma-çözülme aşamasındaki yetenekleri, hastanın kök hücrelerine ihtiyacı halinde immün reaksiyonu, kök hücrelerde hastalığa neden olabilecek virüslerin bulunması, gerektiğinde gereken erişkin kök hücreleri üretme/oluşturma yetenekleri ve kök hücre sayısının yarar sağlayacak miktarda çoğaltma yeteneklerinin olup olmadığının araştırılması gereklidir .
” www.otizmdunyasi.com” dan alıntıdır.
Add Comment