Başta Norveç gibi Kuzey Avrupa ülkeleri ve Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere, pek çok ülkede,özel gereksinimli öğrencilerin normal eğitim ortamlarında eğitilmesi yaygınlaşmaya başladı.- Öncelikle sınıf öğretmeni durumu kabullenmeli ve bilgi sahibi olmalı .
- Sınıftaki öğrenciler,kaynaştırma öğrencisinin sahip olduğu farklılıkların her insanda var olan bireysel farklılıklara benzerlik gösterdiği anlatılmalı.
- Kaynaştırma öğrencisinin o sınıfta bulunma hakkının diğer öğrencilerle aynı olduğu konusunda kuşkuları kalmamalıdır.
- Öğrenciler, kaynaştırma öğrencisine sağlayacakları yardımın, kendilerinin de akademik ve sosyal gelişimlerine katkı sağlayacağını bilmelidirler.
Ne yapmalı?
Kaynaştırma sınıfı öğretmeni, kaynaştırılacak özel gereksinimli öğrenci kaynaştırma sınıfına gelmeden önce, sınıftaki öğrencilerle “özel gereksinime sahip olma” konusunda bir ders yapabilir. Bu derste, öğrencilerin özel gereksinimli bireylerle deneyimleri, özel gereksinimli bireylerle ilgili duygu ve düşünceleri, özelgereksinimli bireylerle benzerlikleri, özel gereksinimli bireylere yardımcı olmak için neler yapabilecekleri gibi genel konular yer almalıdır.
Daha sonra sınıfa özel gereksinimli bir öğrencinin geleceği açıklanarak bu öğrenci ile ilgili bilgi verilebilir.
Öğretmenin kaynaştırma öğrencisine ilişkin olarak diğer öğrencilerden beklentileri (örneğin, arkadaşlık etme, derslerde yardım sağlama, vb.)
Kaynaştırma sınıfı öğretmeninin kaynaştırma uygulamasını benimsemiş olması, kaynaştırmanın başarıya ulaşmasında gereklidir ancak yeterli değildir. Aynı zamanda, öğretmen kaynaştırma öğrencisine uygulayacağı öğretim hakkında bilgi ve beceri sahibi olmalıdır. Bu bilgi ve becerilerin başında, eğitim programının bireyselleştirilmesi yer almaktadır.
Bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlamanın ikinci aşaması, kaynaştırma öğrencisi için, sınıf arkadaşlarından önemli ölçüde gerilik gösterdiği alanlarda, beceri düzeyini dikkate alarak, amaç saptamaktır. Öğrenci için amaç belirlerken, öncelikle öğrencinin en çok işine yarayacak beceri ve kavramlara yer verilmelidir.
Öğrencinin saptanan amaçlara ulaşabilmesi için ise okulda ve evde yapılabilecek etkinlikler belirlenmelidir ve evde yapılacak etkinliklerle ilgili olarak aile bilgilendirilmelidir.
Kaynaştırma eğitiminin başarılı olabilmesi için kaynaştırılan özel gereksinimli öğrenciye ve/veya kaynaştırma sınıfı öğretmenine özel eğitim desteği vermek gerekebilir.
Kaynaştırılan özel gereksinimli öğrencinin eğitim gereksinimlerinin tümünün normal sınıfta karşılanamadığı durumlarda, öğrenci belli derslerde sınıftan çıkarılıp kaynak oda adı verilen özel bir odada eğitim görmesi sağlanabilir.
Kaynak odadaki eğitim, özeleğitim öğretmeni tarafından bireysel ya da küçük grup eğitimi olarak yürütülür. Ancak, kaynak odadaki eğitimin amacına ulaşabilmesi ve normal sınıftaki eğitimle kaynak odadaki eğitim arasında tutarsızlıklar olmaması için, normal sınıf öğretmeni ile kaynak oda öğretmeninin yakın iletişim ve işbirliği içinde olmaları gerekir.
Bu uygulamada kaynak odada öğretmenle daha yakın çalışma fırsatı bulan öğrenci, normal sınıfta da benzer yakınlığı beklemeye başlayabilir ve kaynaştırma öğrencisi normal sınıfta zorlanabilir.
Gerektiğinde, kaynaştırma uygulamasının yürütüldüğü sınıfta, özel eğitim öğretmeni ya da yardımcı öğretmen tarafından sınıf içi yardım sağlanabilir. sınıf öğretmeni kaynaştırma öğrencisiyle bireysel çalışırken, yardım sağlayan öğretmen sınıfın geri kalanıyla ders yapabilir ya da tersi de yapılabilir.Böylece öğrenciler de olumsuz etkilenmemiş olur.
Dersliğin fiziksel özelliklerinin uygun olmaması durumunda, kaynaştırma öğrencisiyle sınıfta yürütülen bireysel çalışmalar diğer öğrencilerin dikkatlerini dağıtabilmektedir.
Sınıfında kaynaştırma öğrencisi olan sınıf öğretmeninin, kaynaştırma öğrencisine ilişkin olarak özel eğitim danışmanından danışma hizmeti alması sağlanabilir. Öğretmen, özel eğitim danışmanına, kaynaştırma öğrencisinin öğrenme ya da davranış sorunları için başvurabilir. Danışman ve öğretmen, birlikte çalışarak, kaynaştırma öğrencisinin sorunlarının olası nedenlerini irdelerler ve bu sorunların çözümüne yönelik öneriler geliştirirler. Öğretmen bu öneriler doğrultusunda, kaynaştırma öğrencisiyle sınıfta yürüttüğü çalışmaları geliştirir.
Böylece özel eğitim danışmanları, kaynaştırma öğrencisinin davranış ve öğrenme sorunlarının çözümünü sınıf öğretmeninin kendisi tarafından gerçekleştirilmesini sağlamış olurlar.
Dolayısıyla, sınıf öğretmeninin öğretmenlik bilgi ve becerilerinin gelişmesine yol açar. Böylece öğretmen, benzer sorunlarla ileride de karşılaşması durumunda, bu sorunları kendi başına çözme olasılığını artırmış olur.
Kaynaştırma uygulamalarının Türkiye’deki durumu
- Kaynaştırmanın tüm engel gruplarında giderek yaygınlaştığı ancak destek eğitim hizmetlerinin aynı hızla yaygınlaşmadığı görülmektedir.
- Yarışmacı eğitim sistemimiz nedeni ile sınıf öğretmenleri ve veliler sıradan çocukların yurt genelinde yapılan sınavlarda geriye düşmeleri ile sonuçlanabileceği endişesi ile kaynaştırma uygulamasına genelde sıcak bakmamaktadırlar.
- Farklılıklar karşısında ne yapacaklarını bilemeyen öğretmen ve veliler genellikle sorunu görmezden gelmek gibi kendilerince en kolay olan yolu seçmektedirler.
- Sınıf mevcutlarının çok olması nedeni ile gerek öğretmenler gerekse öğrenciler için ideal uygulamaları yerine getirmek hemen hemen imkansız bir hal almaktadır.
- Kaynak oda diye adlandırılan sınıflarda ise yeterince bilgili donanımlı, iyi eğitim almış eğitmenler bulmak hemen hemen imkansıza yakındır.
- Ülkemizde özel eğitim alanında eğitmen yetiştiren okul sayısının azlığı nedeni ile yeterince eğitmen yetişmemektedir.
- Öğretmen ve sıradan öğrencilerin idealize edildiği hallerde bile özellikle Otizmli çocukların eğitiminde bazı ek zorlukları bulunabilmektedir.Her biri birbirinden farklı olan bu çocuklarımızın yüksek sese ve heyecanlı ortamlara tahammülleri düşük olabilmektedir. Ders zilinin yüksekliği ,öğretmenin ya da arkadaşının yüksek sesle konuşması,sınıf koridorlarında koşuşturmalar ve kavgalar kriz yaşamalarına neden olabilmektedir.
İyi bir organizasyon ve sorunları çözme isteği ile tüm bu sorunlar aşılamayacak sorunlar da değildir. Özellikle otizmli çocukların eğitiminde aileleri çok zorlayan maddi- manevi koşullar bulunmakta ve normal okullara kabulleri de genelde çok zor olmaktadır. Dolayısıyla, kaynaştırmanın başarıya ulaşması için, Türk Eğitim Sistemi‘nin özelliklerine en uygun destek özel eğitim hizmetlerinin bir an önce belirlenmesi ve uygulamaya konması gerekmektedir.
Yararlanılan Kaynaklar:
Algozzine, B., J. Ysseldyke ve J. Elliott. Strategies and Tactics for Effective Instruction. Longmont, Colorado: Sopris West. 1997.
Allan, J. ve G. Sproul. Mainstreaming Readings and Avtivities for Counsellors and Teachers. Toronto: University of Toronto Guidance Center, 1985.
Fiscus, E.D. ve C.J.Mandell. BireyselleştirilmişEğitim Programlarının Geliştirilmesi (Çevirenler: H.G. Şenel ve E. Tekin; Editör: G. Akçamete) Ankara: Özkan Matbaacılık, 1997.
Kırcaali-İftar, G. Özel Eğitim Danışmanlığı. I. Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri, Cilt 1. Adana: Çukurova Üniversitesi, 332-338, 1994.
Kırcaali-İftar, G. ve A. Uysal. “ÖzelEğitim Danışmanlığı Sürecinde Resimli Fişler Aracılığıyla Fiş Okuma-Yazma Öğretiminin Etkililiği” 7. ÖzelEğitim Günleri’nde sunulan bildiri, Eskişehir: 1997.
Lewis, R. B. ve D. H. Doorlag. Teaching Special Students in the Mainstream (2. Baskı). Columbus OH: Merrill, 1987.
Özyürek, M. Sınıfta DavranışYönetimi: Uygulamalı Davranış Analizi. Ankara: Karatepe Yayınları, 1996.
Senemoğlu, N. Gelişim, Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 1997.
Stephens, T. M., A. E. Blackhurst ve L. A. Magliocca. Teaching Mainstreamed Students. New York, NY: John Wiley and Sons, 1982.
www. Çetin özbey .net
Add Comment